Skip to main content

Verhalen

De vroege geschiedenis van steenfabriek de Panoven

Portret van de heer Kruitwagen

De naam Panoven is al die jaren blijven hangen Meneer Kruitwagen maakte de modernisering van steenfabriek De Panoven in de jaren 1960 van dichtbij mee. Deze periode verschilde in grote mate van de t…

Huilen, dat deed je ‘s nachts

Oudere vrouw met handen in de schoot

Vrouw in de jaren 1950 In een rustige straat in een klein dorp in Gelderland woont Elisabeth (1931) nog steeds zelfstandig in een twee-onder-een-kapwoning. Vier dagen in de week is ze nog actief met…

Het vuur dat nooit uitging

Theet Ariessen

Stoker op een steenfabriek In de Liemers kun je nog veel restanten van oude steenfabrieken vinden. Na de oorlog waren er veel stenen nodig voor de wederopbouw van Nederland. Ik ben op bezoek bij The…

Ruimte voor de rivier

Hondsbroeksche Pleij

In het kader van het project Ruimte voor de rivier zijn sinds 2007 ingrepen gedaan in het Liemerse landschap.

De grootste smokkelactie van de Liemers

Foto van het personeel van douane en Marechaussee voor het grenspostgebouw bij de grensovergang Elten - Hüthum in 1962. Van links naar rechts: de eerste douanier Ooyink, de vierde Smits (woonde Emmerichseweg 2), de achtste Van Leeuwen, de veertiende (is tweede van rechts) Breeman. De foto is gemaakt in de periode dat Elten bij Nederland hoorde vanaf 23 april 1949 tot 1 augustus 1963. Dat het gaat om 1962, mogelijk 1963, is te zien aan het type uniform van de Marechaussees. Deze uniformen zijn namelijk pas in 1962 ingevoerd.

In een provincie met lange grenzen is smokkelen van alle tijden. Uit de Liemers zijn veel smokkelverhalen bekend. Het bekendste is het Azewijns paard, waarbij een Duitser een Nederlands paard me…

Het Liemerse landschap na de Tweede Wereldoorlog

Foto van huizen aan de Zuiderlaan (hoek Panovenweg) te Oud-Zevenaar die moesten worden gesloopt voor de aanleg van de Betuwelijn in 1999.

Na de Tweede Wereldoorlog werd met stijgende verwondering gekeken naar de snelheid waarmee vernielde bruggen en wegen werden hersteld. Zou de met kranten dichtgeplakte Liemers worden opengebroken? Me…

De evacuatie van Duiven, Westervoort en Zevenaar

Foto van de evacuatiestroom door Nieuw-Dijk aan het eind van de Tweede Wereldoorlog. Lobithse vluchtelingen trekken door de Smallestraat in Nieuw-Dijk. Op de foto de families Van Burck en Naterop. Het meisje vooraan links is de 10-jarige Ria van Burck (gehuwd Hoogveld) met naast haar haar broertje John. Achter haar staat haar moeder en de man met de hoed achter de met een zeil afgedekte kar, is haar vader. De bok wordt geleid door Theo Naterop, Harrie Natrop (14 jaar) is te zien naast de man met de fiets. Bijna verscholen achter de kar (je ziet alleen zijn hoofd) staat Jan Naterop toen 16 jaar oud. De families Van Burck en Naterop waren buren en deelden 's -nachts een kelder omdat de geallieerden vanuit Kleef en Nijmegen op de Duitse stellingen bij Arnhem schoten. Vanwege het gevaar is de Liemers ten oosten van de spoorlijn Arnhem-Zevenaar geëvacueerd. De voettocht ging van Tolkamer naar Herwen waar ze een paar dagen bleven. Van de familie Wijnker kregen ze een bok en een kar voor hun spullen. De enige die goed met het dier om kon gaan was Theo Naterop. Tijdens de tocht vanuit Herwen, via Nieuw-Dijk, naar Doetinchem was het heel erg koud. Volgens Harrie Naterop lag overal ijs. Uiteindelijk kwamen de families bij een familie in Westendorp bij Varsseveld terecht. De familie Van Burck verbleef daar bij de familie Lettink en Ria van Burck heeft goede herinneringen aan de tijd dat ze in Westendorp verbleef. (informatie uit de Gelderlander van 25 mei 2010 die de foto eerder dit jaar (april) publiceerde wat vervolgens deze reactie opriep

Op 17 september 1944 startte vanuit Engeland een grootschalige luchtlandingsoperatie, Operatie Market Garden. Het plan bestond uit twee delen, het luchtlandingsgedeelte, 'Market' en het grondoffensie…

De Duitse inval in de Liemers

De brug bij Westervoort. De foto is genomen van de zuidzijde in 1940. Links drie Duitse soldaten van het SS Regiment “Der Führer”.

De Liemers speelde aan het begin van de Tweede Wereldoorlog een belangrijke rol in het Duitse aanvalsplan. Zo hadden de Duitsers de bedoeling om met een overvalploeg, gecombineerd met een gepantserde…

De Eerste Wereldoorlog in de Liemers

Quarantainekamp Didam

Alhoewel Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog neutraal bleef, heeft de bevolking van de Liemers behoorlijk wat van de gevolgen van dit conflict gemerkt. De grensgebieden werden overspoeld met Dui…

Tuinbouw in de Liemers

Groepsfoto voor de Rooms Katholieke Land- en Tuinbouwschool van de ABTB (Algemene Boeren en Tuinders Bond) te Didam

Door de grote landbouwcrisis van 1880 in West-Europa ging men kijken naar andere teelten en alternatieven. Al aan het einde van de negentiende eeuw waren er op landelijk niveau goede vooruitzichten v…

Katholieken in de Liemers

Processie in Loo, september 1982.

Karakterschetsen van de Liemers roemen vaak het rijke verenigingsleven waarin schutterijen, carnavalsverenigingen en processies een prominente rol innemen. Al deze verenigingen vinden hun oorsprong i…

Smokkelverhaal Een gestolen paard

Een manier om tijdens de Eerste Wereldoorlog het moreel van het Duitse volk te breken, was de blokkade door de Britse marine van alle grote Duitse havensteden. De Duitse marine kreeg het, ondanks enk…

Zuivelfabrieken en samenwerkende boeren

Mannen voor vrachtwagen voor de zuivelfabriek

West Europa werd eind jaren zeventig van de negentiende eeuw overspoeld door goedkope landbouwproducten uit onder meer Amerika en Rusland. Hierdoor daalden de landbouwprijzen scherp en ontstond de be…

Industrie in de Liemers

Poster Gimborn inkt

Lange tijd waren er in de Liemers allerlei kleine bedrijfjes die landbouwproducten verwerkten. Dit veranderde in de negentiende eeuw. Dankzij de aanwezigheid van rivierklei, goede verbindingen via wa…

Van woeste grond naar landbouwgebied

12e eeuw - 1886

Landschap Markenwet

Overal in de wereld kwamen marken voor in de middeleeuwen. In Nederland waren deze grotendeels in de oostelijke gebieden te vinden. De hele Achterhoek was bijvoorbeeld in marken verdeeld. In de Lieme…

Steenfabrieken in de Liemers

Mannen lopen langs de drogende stenen

Iedereen die met een boot vanuit Duitsland via de Rijn Nederland binnenkomt, wordt al zo’n 200 jaar getroffen door het beeld van de vele steenfabrieken langs de oevers van de rivier. Hun rokende scho…

Havezaten in de Liemers

familiewapen van familie De Neree tot Babberich. Havezaten waren vrijwel altijd in het bezit van adellijke of vermogende families.

In de Liemers staan vier laatmiddeleeuwse havezaten. Een havezate is een combinatie van een boerderij en een kasteel. Het kasteel gedeelte werd bewoond door een heer of ridder, die recht van havezate…

Het kadaster van Kleef

Kaart uit het Kleefs kadaster

Het Kleefs kadasterproject kan tot de oudste en nauwkeurigste van Midden-Europa worden gerekend. Het doel van dit kadaster was het uit de weg ruimen van de vele onrechtvaardigheden van het achterhaal…

Het Pannerdens Kanaal

Vrachtschip op het Pannerdens Kanaal

Water speelt in de Liemers altijd een rol. Het gebied wordt begrensd door rivieren. Heel lang was bijvoorbeeld de Neder-Rijn de zuidgrens van de Kleefse Liemers. Daarin kwam verandering door het grav…

De Zonnekoning in de Liemers

Schilderij van de oversteek van de Rijn door Lodewijk XIV

Op 12 juni 1672 stond één van de grootste vorsten uit de Europese geschiedenis op de Elterberg met uitzicht op Rijn. Het was niemand minder dan Lodewijk de Veertiende, bijgenaamd de Zonnekoning. Met…

Verandering in het geloof

Tekening van de oude dorpskerk te Westervoort

De beweging van de reformatie ging tot omstreeks 1570 grotendeels aan de Liemers voorbij. In het Kleefse deel van de Liemers (het ambt Lymers) bleven de meeste gelovigen trouw aan de oude kerk en haa…

De stadsrechten van ’s-Heerenberg

De 'Stadsbrief' is een op perkament (geprepareerde dierenhuid) geschreven akte die uitgegeven werd door Willem heer van den Bergh (+1387). Hij droeg daarmee een aantal van zijn bevoegdheden over aan de bewoners van ’s-Heerenberg die daarmee voor een deel in zijn plaats traden. Dit wordt stadsrecht genoemd (statt=in plaats van). In plaats van de heer van Bergh oefenden de burgers van de stad dus voortaan een deel van de rechterlijke en bestuurlijke bevoegdheden uit. ‘s-Heerenberg werd daarmee een stad. De stadsbrief bevindt zich in het archief van Huis Bergh. Inv.nr. 1842 AHB Archief Huis Bergh.

"Wy Willem, here van den Berghe ende van Bilant, ridder, maecken condt allen luyden ende bekennen in desen apenen brieff…", zo begint de stadsbrief, waarmee Willem, heer van den Bergh, op 8 september…

Gelre en Kleef groot en machtig

Gelderse draak door A.W.M.C. Verheull, 1869

Bijna alle gewesten in het tegenwoordige Nederland zijn ontstaan rond het jaar 900 of zelfs al eerder. Dat geldt niet voor de beide graafschappen/hertogdommen die de geschiedenis van de Liemers bepaa…

Het begin van droge voeten

Kaart van de dijken

de rivieren hadden vóór 1300 vrij spel in de liemers. bekend is, dat de romeinen al in het begin van onze jaartelling waterwerken hebben laten aanleggen. het ging hen niet zo zeer om de bescherming v…

Oude plaatsnamen in de Liemers

Op veel plaatsen in de Liemers wonen al mensen sinds de Romeinse tijd. Maar wanneer werd er voor het eerst gesproken en geschreven over de ‘Liemers’? Het oudste document waarin het is teruggevonden…

Geloof in de Liemers

Vanaf het eind van de zevende eeuw kwamen christenen uit Engeland en Ierland naar onze streek. Zij wilden de Friezen en Saksen, de volken die hier woonden, bekeren tot het christendom. Waarom was dat…

Rijkdom macht en moord

Tekening van Elterberg

We gaan terug in de tijd. Boerderijen liggen verspreid over een woest landschap. Op de heuvel bij Elten staat een burcht, die je al van verre kon zien. Rond de heuvels van het Montferland wordt ijzer…

Onderdeel van het Romeinse Rijk

ca. 45 n.Chr. - ca. 300 n.Chr.

Stenen tablet met romeinse tekst

De Liemers lag meer dan vier eeuwen aan de rand van het Romeinse Rijk. De komst van de Romeinen met hun technologische en maatschappelijke verworvenheden bracht enorme veranderingen met zich mee. De…

De taal van de Liemers

Kaartje van de taalgrenzen van de Liemers

Vroeger, toen men niet zo mobiel was als tegenwoordig, sprak men het dialect van de eigen omgeving. Eeuwenlang waren dialecten standaardtaal en werd de taal van de overheid slechts door enkelen gespr…

Wat hebben gletsjers met de Liemers te maken?

De belangrijkste fasen in het ontstaan van het Landschap in en rond de Liemers.

Het landschap van de Liemers is gevormd door gletsjers en rivieren. Heel vroeger liepen hier zelfs mammoeten rond! Hoe zag onze omgeving er in de ijstijd uit en hoe is die veranderd? Lees meer over h…

Werenfriduskerk Westervoort

Het wapen van Elst verwijst naar de reis van Werefridus

Werenfridus was een volgeling van Willibrord. Hij kwam naar Gelderland, meer specifiek Elst en Westervoort, om het christendom te verkondigen.

Westervoort

Werenfried kerk Westervoort

Westervoort gaat als nederzetting tot diep in de middeleeuwen terug. In de kerktoren, stammend uit de dertiende eeuw, zien we een van de oudste getuigen van plaatselijke bouwactiviteit. Vijf eeuwen e…

Kasteel Halsaf

Toegangspoort met inscriptie Kasteel Halsaf

Het huis wordt in akten uit 1363 en 1380 vermeld, en stamt mogelijk uit de 14e eeuw. Het is onbekend wie de stichter was van dit kasteel. In 1380 werd door Mechteld van Gelre, hertoginweduwe van Klee…

Koningszilver voor de schutterskoning

schutterszilver Liemers Museun

Het belangrijkste schietmoment voor schutterijen is het koningschieten. Degenen die wint bij het koningschieten mag zich een jaar koning noemen. De gelukkige die zichzelf tot koning schiet, draagt de…

Processie

Processie in Duiven

Op de laatste zondag in augustus vindt de jaarlijkse sacramentsprocessie plaats in Duiven. Het is tamelijk bijzonder dat er in Duiven, en nog enkele plaatsen in de omgeving, waaronder Groessen en Loo…

Havezate de Magerhorst

Tekening Magerhorst

Veel Liemerse voormalige havezaten lijden aan enige vorm van verval. De huidige eigenaar van de Magerhorst streefde ernaar om zijn huis zoveel mogelijk iets van de oude glorie terug te geven. Hij moe…