Trams in de Liemers

Tram in Emmerich, omstreeks 1900 Wikimedia

Nadat trams in het westen van ons land hun intrede hadden gedaan, de eerste paardentram liep vanaf 1864 van Den Haag naar Scheveningen, duurde het nog lang voordat men in de Liemers hier zelfs maar van had gehoord! Dit nostalgische vervoermiddel: ‘wie onderweg meewilde stak zijn hand op’, werd pas vanaf 1900 ingeruild voor echte tramwegen. Nou ja, men mocht maar 15 km per uur rijden. In 1917 werd dit door technische ontwikkelingen 45 km. De eerste tram in onze omgeving liep vanaf 27 juni 1881 van Doetinchem naar Doesburg, helaas dus net aan het noordelijke randje van de Liemers. De Liemers zou nooit een eigen tramverbinding krijgen.

Een heuse tramlijn van Wageningen, Ede naar Zevenaar

Toen op 1 februari 1882 de NRS de tramlijn Wageningen-Ede in exploitatie nam, liet de Maatschappij één paar trams (zogenaamde Merryweathers) doorrijden van/naar Ede naar/van Arnhem. Na 1 juni 1882 reden drie Wageningse trams door naar Arnhem, met de zomerdienst van 1886 uitgebreid tot vier paar verbindingen. Met ingang van 1 oktober 1886 reed één van deze vier trams door naar Zevenaar. Op ‘zijn trams’ gezien werd dit een vrij snelle verbinding: 10.20 uur uit Wageningen, 12.25 uur te Zevenaar. In 1888 verdubbelde de Rhijnspoor deze Zevenaarse dienst en na 1890 zette de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen (SS) deze op dezelfde wijze voort. Ter verdere ontwikkeling van dit verkeer vestigde de SS nog halten te Fort Westervoort (aan de noordwestzijde van de brug), Oostzijde brug (aan de zuidoostzijde van de brug) en Groessen, ca 1,5 km voorbij het station Duiven. De dienst werd op 1 mei 1903 opgeheven.

Toch nog een stukje folklore

Op 10 september 1902 werd de tramlijn van Zutphen via Doetinchem naar Emmerich geopend. Niet dat je meteen al in Emmerich kon uitstappen; nee, de verbinding met het hoofdstation aldaar kwam pas op 22 juni 1909 tot stand. De mensen in Zeddam en ’s-Heerenberg konden hiervan genieten. Vooral het arbeidersvervoer nam met rasse schreden toe en ook het goederenvervoer begon goed te lopen. Na 1929 ging het slechter met de tramlijn: in 1934 reden de laatste personentrams en in 1953 werd het goederenvervoer gestaakt.

Gerrie Willemsen

Literatuur

Gerrie Willemsen, ‘140 jaar spoor langs Zevenaar’, 1996.
Arjan Lichtenbarg, ‘Langs Weg & Rail’, 2008.