Een eigen stadsbestuur
Van slechts een paar huizen aan de voet van de burcht, groeit ’s-Heerenberg uit tot een steeds groter stadje.
Het stadje ligt op een belangrijke doorgangsroute tussen Emmerik en Zutphen. De route kruist daar het riviertje de Wildt. ’s-Heerenberg heeft het rolrecht. Reizigers die erlangs willen, moeten tol betalen. Dat levert mooie inkomsten op.
Nu ze ook stadrechten hebben, kiezen ze een bestuur uit al hun inwoners. Dat bestuur bestaat uit een rechter, burgemeester en schepenen. Schepenen is een middeleeuws woord voor bestuurders. Het stadsbestuur vergadert eerst op de Hof van Hedel, een deftig huis in de stad. Vanaf 1531 vergaderen ze in het 'Nije Raethuys'. Dat gebouw staat er nog steeds.
Een komen en gaan
In ’s-Heerenberg wonen veel verschillende mensen: handwerkslieden, kooplieden en zelfs een paar kleine boeren die met hun vee in stadsboerderijtjes wonen. Op de burcht woont en werkt veel hofhouding en personeel. Daar is het een komen en gaan van mensen voor vergaderingen en rechtszittingen, want vanuit het kasteel wordt het hele gebied bestuurd. Dat zorgt voor werk en inkomen voor de inwoners van de stad. Ook de verkopers op de markt doen goede zaken.
Rivier de Wildt brengt ook mensen naar de stad, voor de handel. De kade is 'Achter het Waterschap', vlak naast het kasteel.
Er zijn veel kroegen en herbergen voor doorgaande reizigers, bedevaartsgangers, marskramers (verkopers), enz. Voor hen wordt in 1450 het gasthuis in de stad gebouwd, een plek om te overnachten.
Ontstaan van het schuttersfeest
Er zijn twee gilden die de stad beschermen. Het Sint Sebastiaangilde beschermt de ene helft van de stad en het Sint Antoniusgilde de andere helft. Het Sint Sebastiaan gilde is het oudste gilde en is uitgerust met pijl en boog. Sint Antonius gebruikt een net uitgevonden vuurwapen, de haakbus, een voorloper van het geweer. Er wordt eenmaal per jaar op de papegaai geschoten (een houten vogel op een paal). Dat is om te oefenen en om indruk te maken op de omgeving. Het levert elk jaar een schutterskoning op. Die hoeft dat jaar geen belasting te betalen. Het schuttersfeest is een vrolijk feest voor jong en oud. Ook nu wordt het nog gevierd en wordt er op een vogel geschoten.
Uitbreiding van de stad
In het begin is zijn er in de stad vooral huizen van hout, leem en stro. De huizen staan dicht op elkaar en zijn brandgevaarlijk. Er zijn in de loop van de jaren verschrikkelijke stadsbranden. Later wordt ten westen en noorden van de oude stad een nieuw gedeelte aangelegd. Daar wonen de Berghse heren en de notabelen, zoals dienstmannen van de graaf, burgemeesters, landdrosten, rechters, familie van de graaf, rentmeesters, enz. Met hun stenen huizen en mooie tuinen kunnen ze pronken in de buitenwijken van de stad.
Bescherming van de stad
Er was altijd al een wal rond de oude binnenstad, waarvan je nu nog steeds een behoorlijk deel kunt zien. Maar omdat de stad groter is geworden, komen er nieuwe verdedigingswerken. De stad wordt uitgebreid met muren, vijftien torens en torentjes, twee poorten en binnen- en buitengrachten. Ook zijn er vijf bastions waar kanonnen op geplaatst kunnen worden. Zo kunnen ze in elke richting schieten. Of die kanonnen er ooit zijn geweest weten we niet.
Bijna iedereen hielp mee aan de verdediging van de stad door wacht te lopen. Alleen de zeven schepenen, de pastoor, de koster, de poortwachters, de landdrost en de twee schutterskoningen van dat jaar hoefden dat niet.
Einde van de hoogtijdagen
Na de dood van de laatste graaf van Bergh, Oswald III in 1712 verliest het stadje veel aan betekenis. Ook is er veel in de tachtigjarige oorlog verwoest. Vanaf het begin van de 18e eeuw zijn de hoogtijdagen voorbij.
Deze pagina is een bewerkte versie van een eerdere publicatie. Bewerking: VAtotZ & Kunstwerk! Liemers Museum.
Literatuur
Dalen, A.G. van, Bergh, Heren, Land en Volk, Nijmegen: Thoben Offset 1979
Schilfgaarde, Mr. A.P. van, Het Huis Bergh, Maastricht: N.V. Leiter-Nypels, 1950
Dalen, A.G. van, Gelderse Historie in de Liemers, eerste deel, ’s Gravenhage - Rotterdam: Uitgeverij Nijgh en van Ditmar, 1971
Dalen, A.G. van, Gilden & Schutterijen in de Graafschap Bergh, Zutphen: De Walburg pers, 1971
Dalen, A.G. van, Graaf Willem IV van den Bergh, Een Gelderse geschiedenis uit de Opstand tegen Spanje, Doetinchem: Staring Instituut - Mr. H.J. Steenbergenstichting, 1998
www.Berghpedia.nl
