Operatie Veritable
Tot aan februari 1945 zat het front op slot. De Duitsers hadden her en der in de Betuwe, de Liemers, de Ooypolder en het Duitse Nederrijngebied dijken doorgestoken, waardoor grote delen van deze gebieden onder water kwamen te staan. In de nacht van 8 februari 1945 begon het Canadese Eerste Leger, onderdeel van de Britse 21e legergroep o.l.v. Montgomery, operatie Veritable. Het doel hiervan was om vanuit het gebied rond Groesbeek de gehele linkeroever van de Rijn tot aan de lijn Venlo-Xanten te zuiveren van Duitse troepen. Tegelijkertijd zou het Amerikaanse Negende Leger vanaf de Ruhr ten zuiden van Roermond in noordoostelijke richting aanvallen. Het einddoel van deze operatie was het bereiken van de Rijn bij Duisburg en Düsseldorf.
Operatie Plunder
Ter hoogte van Kleef en Goch was begin maart 1945 de hele linkeroever van de Rijn definitief gezuiverd van Duitse troepen. Nu zou ook de 21e Legergroep, bestaande uit het Canadese Eerste Leger, het Britse Tweede Leger en het Amerikaanse Negende Leger, de oversteek moeten wagen. Montgomery bepaalde dat dit zou moeten gebeuren in het gebied tussen Rees en Wezel. Deze operatie en de daarop volgende aanvallen op Emmerik, Elten en verder richting ’s-Heerenberg, Zevenaar en Didam, de Oude IJsselstreek en Doetinchem zouden de codenaam Plunder meekrijgen. In totaal zouden 1,25 miljoen manschappen, 70.000 voertuigen en 300.000 ton goederen de Rijn moeten oversteken.
Manschappen en materieel
Emmerik werd aangewezen als de plek waar de geallieerde legers voldoende pontonbruggen over de Rijn zouden aanleggen om zo van een constante stroom van manschappen en materieel verzekerd te zijn. Om de operaties aan de andere Rijnoever voldoende te kunnen ondersteunen werden er in de regio van Kleef tot Xanten 2000 stukken geschut van diverse kalibers klaargezet, met daarbij bijna een miljoen granaten. Het gehele gebied aan de rechter Rijnoever, dus het Gelders Eiland, de Eltenberg, Bergh, Emmerik en de Oude IJsselstreek, lag daarop wekenlang onder zwaar granaatvuur. Een krachtig geallieerd luchtoffensief bombardeerde voorafgaand aan de operatie wekenlang Duitse vliegvelden, havens, wegen en spoorlijnen in een groot gebied, om zo de aanvoer van troepen, wapens en voorraden op voorhand zoveel mogelijk te voorkomen.
Oversteek van de Rijn
Op de avond van 23 maart 1945, rond 20.00 uur, verwoestten 200 bommenwerpers de stad Wezel. Tegelijkertijd begon operatie Widgeon, de langverwachte oversteek van de Rijn van de 21e Legergroep. Kleine stormboten die dankzij rupsbanden ook op land konden rijden, zetten soldaten over en onderhielden een veerdienst die dagen duurde. Drijvende pontons en vlotten zetten tanks, kanonnen en andere zware voertuigen over. Pas de volgende morgen verstomde het geallieerde spervuur. Daarop landden er in de buurt van Hamminkeln duizenden parachutisten en honderden zweefvliegtuigen, gevuld met soldaten, behorend tot de Amerikaanse 17e en Britse 6e Airbornedivisies. Deze luchtlandingsoperatie had de codenaam Varsity meegekregen. Het Canadese Eerste Leger zette tot Emmerik vrijwel ongehinderd zijn opmars stroomafwaarts voort. Op 31 maart werden de ruïnes van Emmerik, na zware Duitse tegenstand, ingenomen en begonnen de Canadezen er met het bouwen van bruggen.
5 mei
Toen de Duitse tegenstand in de regio van Emmerik, Elten en Bergh op 1 april 1945 definitief gebroken was, kon het geallieerde offensief snel voortgang maken. In die eerste aprildagen werd de Liemers vanuit het zuidoosten bevrijd. Op slechts enkele plaatsen, zoals in Zutphen, bij het Twentekanaal en in de omgeving van Groningen wisten de Duitsers nog enige weerstand te bieden. Nog weken bleef het Canadese oorlogsmaterieel door de Liemers stromen, richting het noorden. Operatie Plunder was succesvol verlopen. Op 5 mei 1945 tekende generaal Blaskowitz, onder het toeziend oog van onder andere prins Bernard, in hotel De Wereld in Wageningen de overgave van alle resterende Duitse troepen in Nederland. Voor Nederland was de Tweede Wereldoorlog voorbij.
Literatuur
Zweers, Edwin, Tussen trommelvuur en Tommies, Old Ni-js, lijfblad van de Heemkundekring Bergh, maart 2005, pag. 7-23
Nederkoorn, W.P. en G.J.B. Stork, Er op of er onder. Hoe de Achterhoek en Lijmers de Duitse bezetting doorstonden en ervan werden bevrijd, Doetinchem 1946
Stock, James W., Opmars over de Rijn. Eindoffensief tegen Hitler, Antwerpen 1991
Bollen, Hen en Paul Vroemen, Canadezen in actie. Nederland najaar 1944-voorjaar 1945, zonder jaar en plaats van uitgave
