De Liemers in de Koude Oorlog
Na de Tweede Wereldoorlog kwam er spanning tussen het westen en de Sovjet-Unie (Rusland). Deze periode heet de Koude Oorlog. Het verdedigingsplan van het westen liep langs de Rijn. Van Zwitserland tot Lobith en dan door Nederland naar de Noordzee. Doordat de Rijn een diepe rivier is, was deze goed te verdedigen. Meer weten over de geheime plannen die dit mogelijk maakten? Lees het hier.
Gebieden onder water zetten
Nederland keek opnieuw naar een oud Hollands verdedigingssysteem: het onder water zetten van gebieden. Dit heet inundatie. In de 17e eeuw werd het gebruikt tegen de Spanjaarden. Het plan moest alleen wel aangepast worden aan de oorlogsvoering met modernere wapens en voertuigen. Het water van de Rijn uit Duitsland moest naar de IJsselvallei kunnen stromen. Dit kon door grote stalen stuwen te bouwen. Dat zijn een soort enorme deuren die het water tegenhouden. Met stuwen bij Arnhem en Nijmegen en een stuw bij Olst kon je het gebied rondom de IJssel laten overstromen. De plannen met de stuwen waren streng geheim en hadden als codenamen C (stuwen bij Arnhem en Nijmegen) en D (stuw bij Olst) gekregen.
Strenge geheimhouding
Naast de stuwen werden ook andere waterwerken gebouwd. Bijvoorbeeld een grote inlaat (sluis) in de dijk van het Pannerdensch kanaal bij Westervoort. En bestaande werken werden aangepast om het water te verdelen.
Bij Doesburg werd de sluis tussen de IJssel en de Oude IJssel afsluitbaar gemaakt. Deze is er nog steeds. De schotbalken hebben de letters MVO: Ministerie van Oorlog. Nu heet dat het Ministerie van Defensie. Andere sluizen om water af te voeren werden aangepast, zodat ze ook andersom konden werken.
Bij het gebruik van de stuwen zou er een overstroming komen. Die kon wel vijf kilometer breed worden. De bevolking moest dan worden geëvacueerd. Alleen de burgemeesters van de gemeenten zouden dan te horen krijgen wat er gebeurde. Omdat de plannen C&D geheim waren, zouden de mensen denken dat het een natuurlijke overstroming was.
Opheffing van de linie
De geheime plannen C&D werden ook wel de IJssellinie genoemd. Deze IJssellinie was klaar voor gebruik tot 1962. Daarna besloot men de verdediging van het NAVO-gebied (van de landen in het westen) te verleggen naar Duitsland. Hierdoor werd de IJssellinie overbodig. Men besloot de linie op te heffen. In 1963 begonnen ze daarmee. Het grote inlaatwerk bij Westervoort werd gedeeltelijk afgebroken. Het werd in de dijk opgenomen.
Inlaatwerk bij Pannerdensch Kanaal weer zichtbaar
Tegen het jaar 2000 kwam er weer interesse voor de IJssellinie. De Stichting Menno van Coehoorn, dat zich inzet voor het behoud van militair erfgoed vroeg om het inlaatwerk weer zichtbaar te maken. Veel mensen vinden het interessant om te zien hoe het vroeger was. Ook kun je ervan leren.
Je kunt het inlaatwerk bij het Pannerdensch Kanaal nu weer bezichtigen. Via een trap kun je veilig het inundatiekanaal en de binnenkant bekijken. Bij de afbraak zijn de schuiven van de inlaat verwijderd. Om toch een idee te krijgen hoe groot de schuiven waren, is er een op de muren geschilderd.
Deze pagina is een bewerkte versie van een eerdere publicatie. Bewerking: VAtotZ & Kunstwerk! Liemers Museum.