Havezaten in de Liemers
Een havezate is een versterkt groot huis met een stuk land. In de Liemers staan nog vier havezaten uit de Middeleeuwen: Rijswijck in Groessen, Magerhorst in Duiven, Loowaard in Loo en Hamerden in Westervoort. In het huisgedeelte woonde de heer of ridder. Een boer pachtte (huurde) het boerderijdeel. Hier woonden lange tijd rijke of adellijke families uit de Liemers. Wil je meer weten over deze vier havezaten? Lees dan verder.
Rijswijck in Groessen
Deze havezate wordt al genoemd in een brief uit 1328. Waarom het huis Rijswijck heet is niet helemaal zeker. De meeste onderzoekers denken dat de naam te maken heeft met de plaats waar het huis staat. Rijswijck betekent: ‘nederzetting te midden van het rijshout’.
Het kan ook zijn dat de naam verwijst naar de familie Van Ryswyck. Deze naam komen we tegen in oude bronnen, maar we weten niet zeker of deze familie iets met het huis te maken heeft. Aan het begin van de 15e eeuw was het huis van de familie Ten Haeff. In de eeuwen daarna woonden er de families Van Heeckeren, Spierinck, Von Rockelfingh, Van Nispen en Elfrink. In 2001 werd Huis Rijswijck verkocht aan de familie Buring-Dijkstra. Het is niet helemaal duidelijk wat er met de oude havezate gaat gebeuren als de snelweg A15 verlengd wordt. Misschien moet het wel afgebroken worden. Omdat het huis een monument is, wil de overheid proberen het huis te behouden.
Magerhorst in Duiven
De naam Magerhorst bestaat uit twee delen: mager en horst. Een horst is een stuk grond dat wat hoger ligt. Met mager bedoelden ze dat de grond van slechte kwaliteit was. De Magerhorst wordt voor het eerst genoemd rond 1400.
De eerste bekende eigenaar is de familie Van Egeren in 1546. In de eeuwen daarna woonden er de families Von Bothmer en Van Nispen tot Sevenaer. In 1960 waren er plannen om de boerderij te slopen, maar dat is gelukkig niet gebeurd. Vlak voor de sloop kocht de heer Boogaerts het verwaarloosde huis en liet het opknappen.
Volgens een oud volksverhaal zou het spoken rondom de Magerhorst. Het verhaal gaat dat de heer van de Magerhorst en de heer van kasteel de Ploen (ook in Duiven) elkaar op eerste kerstdag te lijf gingen met zwaarden. De heer van de Magerhorst overleefde dit niet. Volgens het verhaal is er met kerst, als de klokken twaalf keer luiden, nog altijd wappengekletter van zwaarden te horen.
Loowaard in Loo
Huis Loowaard is waarschijnlijk in de vijftiende eeuw gebouwd door Johan van de Loe. Deze man leefde van 1405 tot 1476 en was drost van de Liemers. Een drost was iemand die een gebied bestuurde.
Het huis lag op een handige plek. Je had een goed overzicht over de Rijn en de grens tussen Gelders en Kleefs gebied. Waarschijnlijk werd het huis gebruikt als een controlepost voor de scheepvaart.
In 1565 liet Herman van de Loe, het achterkleinkind van Johan, er een toren bij bouwen. Die staat er nog steeds en daarin zie je een steen met de wapens van de families de Loe en Isendoorn. Isendoorn was de familienaam van de vrouw van Herman. Op dit moment woont familie van Alst in de Loowaard.
Hamerden in Westervoort
Huis Hamerden bestond al in 1434. Het huis was eerst nog geen havezate. Dat werd het pas in 1583. Omdat Roelof van Wittenhorst, die er toen woonde, de graaf had geholpen, mocht het huis een havezate worden.
Jan de Beijer tekende het huis in het midden van de 18e eeuw. Hij heeft Huis Hamerden getekend als een prachtig huis. Daar is nu niet veel meer van te zien. Het huis was bijna ingestort. Gelukkig heeft de Historische Kring Westervoort ervoor gezorgd dat de havezate gered is. Het gebouw is in 2015 gerestaureerd. Het is nu een restaurant.
Deze pagina is een bewerkte versie van een eerdere publicatie. Bewerking: VAtotZ & Kunstwerk! Liemers Museum.
Bronnen
http://www.kastelenbeeldbank.nl/_kastelen/content/documenten/bedreigdekas-hamerden.htm
https://nl.wikipedia.org/wiki/Huis_Rijswijk
http://www.mijngelderland.nl/inhoud/verhalen/havezate-de-magerhorst