Stationsgebouw Zevenaar, 1855 De eerste plannen voor een spoorlijn in Nederland kwamen uit een onverwachte hoek: de Luitenant der Artillerie W.A. Bake maakte plannen voor een spoorlijn Amsterdam-Keulen. Dat deed hij reeds in 1831. Maar de Nederlandse staat was destijds in een onafhankelijkheidsstrijd met België gewikkeld. Deze eindigde in 1839 met de erkenning van België. Het aanleggen van een spoorlijn door het meer vooruitstrevende België van de zeehaven Antwerpen naar Keulen betekende ernstige concurrentie voor de Rotterdamse haven. De behoudende Nederlanders kwamen toen tot andere gedachten. Vanaf die tijd kwamen met de regelmaat nieuwe spoorlijnen tot stand.
Verbinding Nederland - Pruisen
In 1845 werd de spoorlijn van Amsterdam naar Arnhem van de Nederlandsche Rhijnspoorweg (NRS) geopend. Aanvankelijk was dit een staatsspoorweg. Maar in verband met de slechte toestand van de staatsfinanciën werd deze verkocht aan de NRS - nog voordat de gehele lijn Amsterdam-Arnhem voltooid was. Het kapitaal van de NRS kwam voor tweederde uit Engeland. Daar stond de maatschappij bekend als de Dutch Rhenisch Railway Company.
De NRS-CME-lijn
Het was de bedoeling de lijn door te trekken naar Oberhausen, maar de NRS-lijn was aangelegd met het Nederlandse 2-meterspoor, terwijl in Duitsland normaalspoor (1,435 m) lag. Na lange tijd van ruzies over en weer besloot de NRS zijn spoorlijn te laten versmallen, omdat er in Nederland anders helemaal geen internationale spoorlijn meer kon komen. Dit gebeurde in 1855. In 1856 werd de spoorlijn van Oberhausen via Emmerich naar Arnhem geopend; op 15 februari het gedeelte van Arnhem naar Emmerich en op 20 oktober het deel vanuit het Duitse achterland naar Emmerich. Deze lijn was eigendom van de Cöln-Mindener Eisenbahn-Gesellschaft (CME), die o.a. lijnen in het Ruhrgebied en van Keulen naar Minden en Hannover bezat. De NRS-CME-lijn was de eerste spoorlijn van het westen.
Het belang van de spoorweg Arnhem – Zevenaar grens
Vanaf Emmerik liep de lijn door naar Keulen. Dankzij deze verbinding kregen onze twee belangrijkste Noordzeehavens een directe aansluiting op het Duitse industriegebied. De spoorweg bood ook een alternatief voor de ‘Indiëgangers’. De omslachtige boottocht naar Indonesië ging vroeger langs de gevaarlijke Golf van Biskaje. Dankzij de nieuwe spoorverbinding was de reis korter en veiliger: de overstap van trein op boot vond voortaan plaats in Genua.
Bijzondere reizigers
Paul Kruger kwam op 6 december 1900 naar Nederland om hulp te halen voor zijn in nood verkerende volk. Hij reed per trein van Duitsland via Zevenaar naar Den Haag. In Emmerich en Zevenaar kreeg hij een geweldige ontvangst. Het verslag hiervan werd naar koningin Wilhelmina gestuurd. Dr. J.G.A. Honig – stichter van het Zevenaarse ziekenhuis – kwam op 14 augustus 1906 met zijn gade terug van de huwelijksreis. Duizenden mensen vulden de straten van Zevenaar en het stationsplein; het echtpaar werd in een feestrijtuig naar huis begeleid. De Duitse keizer Willem II was op 18 november 1918 naar Nederland uitgeweken. Toen zijn vrouw was overleden, werd zij op 17 april 1921 per keizerlijke hoftrein van Maarn naar Emmerich gereden.
Einde van een gouden tijdperk
In de beginjaren vijftig van de 20ste eeuw werden ten westen van Arnhem de stoomlocomotieven vervangen door elektrische. Het grensverkeer kreeg een andere opzet. Niet langer moest men voor de douanecontrole uitstappen; dit gebeurde van toen af voor een groot deel in de trein. Gevolg was dat Zevenaar vele diensten kwijtraakte, zoals restauratie, enkele hotels met hun toeleveringsbedrijven en vele diensten van de P.T.T., marechaussee en douane. Zevenaar heeft in die tijd heftig geprotesteerd bij de
overheid, maar het mocht niet baten.
Gerrie Willemsen
Literatuur
Gerrie Willemsen, ‘140 jaar spoor langs Zevenaar’, 1996.
Geef een reactie